Analemma: roczny zapis ruchu sfer niebieskich

Fotografia - Solarygrafia - Analemma

Czym szczególnym jest analemna w fotografii?

Fotografia jest zapisem rzeczywistosci. Zwykle jej celem jest najbardziej wiarygodne oddanie rzeczywistości.  Do tego celu dążyli wynalazcy różnych metod fotograficznych i konstruktorzy coraz to doskonalczych aparatów fotograficznych. Dążono do maksymalnego skrócenia czasu ekspozycji, aby zdjęcie jak najbardziej przypominało to co widzą ludzkie zmysły.


Solarygrafia
W 2000 roku Sławomir Decyk, Paweł Kula i Diego Lopez Calvin wynaleźli solarygrafię, technikę umożliwiającą rejestrowanie ścieżek Słońca na niebie podczas ekstremalnie długich czasow naświetlania. Jest to połączenie fotografii otworkowej z zupełnie innowacyjnym podejściem do światłoczułości papieru fotograficznego. Czarno-biały papier fotograficzny jest światłoczuły sam w sobie. Padające światło powoduje zaczernienie papieru bez udziału jakichkolwiek chemicznych odczynników. Ta własność papieru była znana już długo, jednak z powodu niskiej efektywnej światłoczułości nie była stosowana. Zresztą nikt wcześniej nie planował naświetlania papieru bez użycia wywoływacza i utrwalacza. Użycie naświetlania papieru na sucho w połączeniu z fotografią otworkową rozszerza możliwe czasy ekspozycji od jednego dnia do pół roku i dłużej. Ilość światła wpadająca przez otworek (o średnicy mniejszej niż 1mm) powoduje, że na solarygrafiach znikają wszystkie obiekty będące w ruchu. Brak ludzi, zwierząt, samochodow na ulicy. Pozostaje tylko to, co było nieporuszone cały czas podczas trwania ekspozycji. Jedynym zarejestrowanym obietkem w ruchu jest Słońce, ktore objawia się w postaci jasnych linii, ułożonych jedna nad drugą, przerywanych okresami zachmurzenia. Każda linia odpowiada jednemu dniu. Każdego dnia Slońce kreśli ścieżkę na innej wysokości nad horyzontem. To otwiera możliwość zarejestrowania analemmy.


Analemma -zapis ruchu sfer niebieskich niedostępny ludzkim zmysłom. Możliwość uchwycenia analemmy dostępna jest tylko wytrwałym, konsekwentnym, cierpliwym, posiadającym wiedzę astronomiczną wybrańcom. Analemma powstaje kiedy codziennie i dokładnie o tej samej godzinie rejestrujemy położenie Słońca na niebie. To jak systematyczne chodzenie na siłownię: każdego dnia mięśnie powtarzają te same ruchy, kształtując same siebie. Jeśli zostaną powtórzone tysiące razy, wtedy pojawia się efekt. Widoczny efekt. Po efekcie możemy sobie wyobrazić nakład pracy. To nie my przerzuciliśmy tony ciężarków, ale kształtujemy w sobie pojęcie co jest potrzebne do osiągnięcia muskulatury.

Jak ludzie wydeptujący ścieżkę w trawie. Jak wgłębienie w desce do krojenia. Jak wycieranie kamiennych schodów w starych kościołach spowodowane stawianiem stóp w tym samym miejscu od wieków. Jak rzeźbienie kanionu przez powoli płynący potok. Do tego można porównać fotografowanie analemmy.

W przypadku analemmy efekt końcowy posiada zarówno walor estetyczny jak i naukowy. Wizualnie, na pierwszy rzut oka widać wielką ósemkę na niebie. Kształt tej figury jest jednak zdeterminowany przez mechanikę nieba. Przez prawa fizyki, którym poddają się wszystkie obiekty we Wszechświecie. Wszystkie atomy, cząsteczki, istoty żywe, planety, gwiazdy i galaktyki. Do zrozumienia mechanizmów, które wpływają na kształt analemmy potrzeba jednak wysiłku umysłowego, który otwiera dalsze, głębsze obszary estetyki, zapisane w strukturze Wszechświata [1].

To jak gdyby z rozsypanych losowo szklanych kuleczek utworzył się wzór. Wzór stabilny i powtarzalny, ale widoczny tylko w pewnych chwilach i tylko w pewnych miejscach dla kogoś kto wie jak patrzeć. Atomy rozrzucone losowo po Wszechściecie dzięki prawom fizyki organizujące się w coraz bardziej uhierarchizowane struktury. Już nie pojedyncze atomy, ale gwiazdy, planety, ludzie, podlegąjący odwiecznym prawom ruchu. Ziemia jako jedna z planet znalazła się na takiej a nie innej orbicie, z takim a nie innym okresem obiegu, eliptycznością orbity, nachyleniem osi i okresem obrotu. Złożenie tych okresów i kształtów wpływa na taki a nie inny kształ analemmy.

Kształ obecny i niezmieniony na niebie od wieków, o którym zaczęli mieć pojęcie dopiero konstruktorzy zegarów słonecznych, którzy potrzebowali wprowadzić poprawki. Kształ obecny długo w formie wzorów i wykresów wyłącznie dla wybranych, zarejestrowany na fotografii po raz pierwszy dopiero w 1979 przez Dennisa di Cicco [2] i niewielu potem. Podobno więcej ludzi stąpało po powierzchni Księżyca niż z powodzeniem sfotografowało analemmę [3]. Więcej o analemmie można znaleźć tutaj.

Analemma w solarygrafii
Już solarygrafia kształtuje u solarygrafisty pewne cechy charakteru. Jednak próba uchwycenia analemmy zmusza do pójścia  jeszcze dalej. Wymaga wiedzy niezbędnej do jej rejestracji. Przemyślenia całego projektu głęboko pod różnymi aspektami: w jakim kierunku ustawić kamerę, jaki będzie kąt widzenia kamery, o której godzinie dokonywac rejestracji, jak rozwiązać problem dokładnego pomiaru czasu, zasilania, itp. Jeśli się to wszystko powiedzie 365 razy sukces będzie możliwy. Analemma uchwycona za pomocą solarygrafii jest wyjątkowa: jest zarejestrowana na jednym kadrze bez cyfrowego nakładania czy zgrywania obrazów. Jest pierwszą eksponowaną każdego dnia.





[1] - Bardziej zaawansowani czytelnicy mogą prześledzić fizykę i matematykę rządzącą kształtem analemmy w artukule Charles H. Holbrowa Build Your Own Analemma.
[2] - Dennis di Cicco, Exposing the Analemma, Sky & Telescope, 57 (June 1979) 536–540.
[3] - http://petapixel.com/2011/09/20/more-people-have-walked-on-the-moon-than-have-captured-the-analemma/
Kreator www - przetestuj za darmo